تقویم هجری شمسی را نخستین بار عبدالغفارخان نجمالدوله استخراج کرد. او عبارت 1264 شمسی را در حاشیه تقویم سال 807 جلالی مطابق 3-1302 هجری قمری ذکر کرد و از آن تاریخ به بعد، تقویمی را در ایران رایج کرد که اساس آن شمسی و مبداء آن هجرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از مکّه مکرمه به مدینه منوره باشد. البته تقویمی که او نوشت، به تقویم هجری شمسی برجی معروف است که اصول آن به قرار زیر است:
• مبداء آن، اول فروردین ماه سال شمسی هجرت پیامبر اسلام از مکّه مکرمه به مدینه منوره است که 119 روز قبل از اول محرم سال اول هجری قمری و مطابق با روز جمعه 19 مارس 622 میلادی است.
• لحظه تحویل سال مقارن با عبور مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری است، وقتیکه خورشید از نیمکره جنوبی وارد نیمکره شمالی آسمان میشود. این لحظه که اول برج حمل نامیده میشود، نوروز نامیده میشود و همیشه بر روز اول بهار منطبق است.
• سال هجری شمسی برجی از نوع سال شمسی حقیقی است، یعنی مدت زمان دو عبور متوالی مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری. مدت متوسط آن 365 شبانهروز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 2/45 ثانیه اندازهگیری شده؛ اما مدت سال شمسی حقیقی ثابت نیست و بر اثر تغییر تعدادی از پارامترهای نجومی، تغییر میکند.
مدت سال شمسی حقیقی در دورهای50 ساله (1385-1335هـ.ش ) بین 365 شبانهروز و 5 ساعت و 42 دقیقه تا 365 شبانهروز و 6 ساعت و 4 دقیقه در تغییر بوده است. توجه داشته باشید این مقدار متفاوت با سال نجومی است که زمین یک دور کامل به دور خورشید میگردد و مقدار آن 365.2564 شبانهروز معادل 365 شبانهروز و 6 ساعت و 9 دقیقه و 10 ثانیه است.
نظرات شما عزیزان: